Η αξιοπιστία των απαντήσεων από τους ειδικούς και οι λύσεις των προβλημάτων... για τις οποίες πολλές φορές πληρώνουμε:

ΓΝΩΣΗ, ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΕΥΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ

Μετά από τρεις σχεδόν δεκαετίες έρευνας στο ανθρώπινο πνεύμα συνο­ψίζονται τα ελαττώματα στη γνώση, που τη μεταμορφώνουν σε ψευ­δαίσθηση γνώσης, που περιορίζουν την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των επιστημών και βυθίζουν τη σκέψη σε περισσότερη άγνοια:

<•> Χωρίς παρατήρηση ή χωρίς επιβεβαίωση στην προσωπική εμπειρία. Γνώση η οποία γίνεται δεκτή από ανασφάλεια μήπως εμείς φανούμε αγράμ­ματοι, χαζοί ή ανενημέρωτοι ή για κάποια άλλη σκοπιμότητα, αυτή δεν είναι αξιόπιστη γνώση μας. Είναι πίστη μας, είναι βιαστική βεβαιότητα, είναι ένα στοίχημα με πολλές πιθανότητες, όχι όμως γνώση που διαφέρει από τη θρη­σκευτική πίστη. Όταν η απόδειξη και η γνώση χρειάζονται το μυαλό ενός ειδικού ή ενός προνομιούχου προσώπου και την ικανότητα ενός ηλεκτρονικού υπο­λογιστή, τότε αυτή δεν είναι απόδειξη ούτε γνώση. Είναι ένα μυστικό για λίγους τυχερούς!

<•> (Μεροληπτικός) περιορισμός της περιοχής έρευνας, απόσπαση από άλλα εξαρτημένα φαινόμενα, αφαίρεση των γενικότερων φαινομένων που ρυθμίζουν τις ιδιαίτερες περιπτώσεις, παρατήρηση και έρευνα αποκλειστικά των επι­μέρους πραγμάτων η οποία αφήνει στο σκοτάδι το ρόλο της ολότητας και του συνόλου για την ύπαρξη, τη σύνδεση και τη ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των μερών.

<•> Κακή χρήση της γλώσσας. Η κακή χρήση της γλώσσας είναι η πιο συνηθισμένη αδυναμία. Δεν είναι μια αδυναμία από χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο και τη διαπιστώνουμε ακόμα και σε επιστημονικό λόγο, προφορικό και γραπτό. Αυτή η αδυναμία είναι αναπόφευκτη ιδιαίτερα στην καθημερινή επικοινωνία, λόγω πίεσης χρόνου, λόγω συναισθηματικής φόρτισης και τριβής, λόγω περιορισμένης μνήμης και της ανάγκης να συντομεύσουμε τη συζήτηση.

<•> Γενίκευση της τοπικής παρατήρησης και πρόβλεψη ότι το ίδιο αποτέλεσμα θα επαναληφτεί, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες και οι λεπτές διαφορές των συνθηκών και καθορίζοντας τις αιτίες σαν ανεξάρτητες από τον αποδέκτη της δράσης τους.

<•> Παράβλεψη ότι η αιτία πάντα είναι και ένα αποτέλεσμα, που επίσης δημιουργήθηκε με άλλες αιτίες και είναι εξαρτημένη από ένα περιβάλλον. Θεωρητικά δεν είναι ποτέ μια αποκλειστική αιτία.

<•> Ο ρόλος της γνώσης και της σκέψης για την παραπλάνηση, την εξα­πάτηση και για τη δημιουργία ανόητων προτύπων, βραχύβιων ηθικών αξιών και άσκοπων δράσεων. Η γνώση και η λογική δεν είναι ενάντια στην άγνοια και στον παραλογισμό, ένα δόγμα το οποίο ρυθμίζει τη δράση του ανθρώπου, οργανώνει την κοινωνία και διδάσκεται από την εποχή του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού.

Λίγη ανάλυση του πρώτου ελαττώματος.

Αν οι γνώσεις και οι πληροφορίες σου δεν είναι εξακριβωμένες από εσένα τον ίδιο και με παρατήρηση απευθείας στα πράγματα, τότε δύσκολα θα συνεν­νοηθούμε. Μάλλον ζεις με φαντασία και άδικα προσπαθούμε να συμ­φωνήσουμε. Ακόμα πιο άδικο και δραματικό γίνεται όταν μας πείσουν να εναντιωθούμε εχθρικά ο ένας στον άλλο.

ΖΗΤΑΣ ΝΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΙ ότι όσα λες και γνωρίζεις είναι ακριβώς έτσι. Και μάλιστα σε μια παγκόσμια κοινωνία, στην οποία πολλοί έχουν λόγους και μπορούν να εξαπατούν όλο τον κόσμο με ισχυρό (επαγ­γελματικό) κίνητρο για να τραβήξουν την προσοχή μας.

Πρέπει να καταλάβω οπωσδήποτε με τη δική σου γλώσσα και οι ερωτήσεις μου είναι ενοχλητικές.

Σχεδόν ζητάς ΝΑ ΑΦΗΣΩ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΖΩΗ για να μάθω όσα εσύ έμαθες με επιλογές ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΖΩΗ και με τις προσδοκίες τις δικές σου.

ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ εσύ την εκτιμάς για επα­λήθευση. ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ πάλι μου βάζεις φραγμό στη σκέψη. Δεν είμαι μαθητής που χρειάζεται ένα πιστο­ποιητικό και λυπάμαι δεν έχω χρόνο για χάσιμο, από τη στιγμή που δεν ενδιαφέρομαι. ΕΠΙΤΡΕΨΕ ΜΟΥ να έχω μια μικρότερη ή μεγαλύτερη αμφιβολία για όσα μου ζητούν τυφλή εμπιστοσύνη.

Ένα μεγάλο μέρος των πληροφοριών μας δεν προέρχεται απ' ευθείας από τη δική μας παρατήρηση και αντίληψη των πραγμάτων, αλλά από τη γλωσσική μετάδοση που συνήθως είναι προφορική, γραπτή, ηλεκτρονική και από διαφορετικές πηγές.

Ένα μεγάλο μέρος των γνώσεων και των σκέψεών σου είναι πληροφορίες οι οποίες δεν προήλθαν μόνο από τη δική σου προσωπική εμπειρία, με παρατήρηση απ' ευθείας στα πράγματα, αλλά με αυτές σκέφτεσαι, διαφωνείς και ρυθμίζεις τη ζωή σου. Όσα είναι μέσα στο κεφάλι σου για τα πράγματα συναρ­μολογημένα με τα αφηρημένα νοήματα των λέξεων σαν σπασμένος καθρέφτης μπορείς να τα βρεις στην πραγμα­τικότητα έξω από το κεφάλι σου;

Αυτή τη στιγμή που διαβάζεις, εσύ δεν βλέπεις, δεν ακούς, δεν αγγίζεις και γενικά δεν πληροφορείσαι άμεσα πολλά απ' όσα σκέφτεσαι ότι υπήρξαν και υπάρχουν, ήταν και είναι, έγιναν και γίνονται. Όσα γνωρίζεις και όσα σκέφτεσαι υπάρχουν; Είναι και γίνονται πραγματικά τη στιγμή που εσύ δεν βρίσκεσαι παρών και όταν δεν τα παρατηρείς στα αισθητήρια όργανά σου; Είσαι απόλυτα σίγουρος ότι έτσι βρίσκονται έξω στον κόσμο, όπως τα σκέφτεσαι; Είσαι σίγουρος ότι τα έχουν καταγράψει όλα και όπως ακριβώς ήταν;

Οι γνώσεις και οι πληροφορίες σου δεν είναι όλες εξακριβωμένες από εσένα τον ίδιο, ενώ οι περισσότερες δεν μπορούν να επαληθευτούν. Σκέφτεσαι, για παρά­δειγμα, ότι ο/η φίλος/η σου είναι στη δουλειά του, όπως συνήθως τέτοια μέρα και ώρα, όμως τη συγκεκριμένη στιγμή που κάνεις τη σκέψη ενδέχεται αυτός να μη βρίσκεται στη δουλειά του. Με αυτό το παράδειγμα, μπορούμε σχετικά εύκολα να βεβαιωθούμε με μερικά τηλεφωνήματα. Αλλά πιο σπάνια, μπορεί να μη βρεις τον ίδιο και να σε πληροφορήσουν λάθος ή ψέματα.

α) Οι περισσότερες γνώσεις μας αντικατοπτρίζουν πράγματα μοναδικά, σπάνια και ανε­πανάληπτα. Για παράδειγμα, γεγονότα και πράγματα που συνέβησαν παλαιό­τερα και φαινόμενα, όπως μια μεγάλη και σύντομη λάμψη στον ουρανό, με ελά­χιστους μάρτυρες.

β) Αντικατοπτρίζουν πράγματα και συμβάντα του παρελθόντος από τα οποία δεν έμεινε σχεδόν τίποτα (ιστορία), ή είναι προβλέψεις και υποθέσεις για μελλοντικά πράγματα και γεγονότα.

γ) Αντικατοπτρίζουν πράγματα, φαινόμενα και σχέσεις τα οποία εσύ δεν μπορείς να τα πλησιάσεις και να τα παρατηρήσεις, για πολλούς και διάφορους λόγους. Όπως όταν δεν επιθυμείς να χάσεις χρόνο από τις άλλες επιδιώξεις σου, ή όταν χρειάζεται να ταξιδέψεις, να πληρώσεις, να σου επιτραπεί η είσοδος και λοιπά...  

<•> Το μεγαλύτερο μέρος των γνώσεών μας το έχουμε δεχτεί με την καλή πίστη, που συνήθως εκφράζεται με (πιθανολογικές) απόψεις και υποθέσεις, όπως " η άποψη της πλειοψηφίας είναι η πιο πιθανή ", " διαφορετικές και αντα­γωνιστικές μεταξύ τους ομάδες επιστημόνων συμφωνούν και δεν έχουν κανένα λόγο να μας εξαπατήσουν ", " αν εφαρμόσω στην πράξη όσα έμαθα ή αν πάω να δω από κοντά τότε θα διαπιστώσω ότι ήταν σωστά όσα σκεφτόμουν ", " αν αμφισβητήσω ή αρνηθώ όσα αποδέχονται οι άλλοι τότε θα δυσκολέψω τη ζωή μου " και λοιπά. Όταν δεν μπορούμε να έχουμε άμεση γνώση, που διαρκώς επα­ληθεύεται από τις δικές μας παρατηρήσεις, τότε η βεβαιότητά μας είναι καλή πίστη βασισμένη σε λογικές σκέψεις και με σχέση εμπιστοσύνης. Καμία η διαφορά από τη δογματική λογική των θρησκειών. Μήπως οι περισσότερες απόψεις που έχεις και εκφράζεις -σε λίγες σειρές και απερίσκεφτα- σχηματίστηκαν από αισθήματα ανασφάλειας, φόβου, επιθυμίας και από απερίσκεφτη αντιγραφή; Προήλθαν από έρευνα, μελέτη και ενδιαφέρον; Μήπως επανα­λαμβάνεις αυτά που άκουσες ή διάβασες και μήπως τα επανα­λαμβάνεις ακόμα πιο αναξιόπιστα;